Con đường học AI của tôi
Tôi sinh ra và lớn lên ở Hà Nội nhưng tôi ở ngoại thành chứ không phải ở nội thành. Khi tôi còn bé thì rất hay ốm, thường nằm viện nhiều hơn nằm ở nhà, lên 3 tuổi tôi mới biết nói. Tôi không nhớ rõ ký ức hồi mình còn bé như thế nào, chỉ nghe mọi người kể lại. Lần đầu tiên tôi tiếp xúc với Toán là khi tôi 5 tuổi, tôi vẫn nhớ như in tôi được điểm 10 môn toán ở trường mẫu giáo, mấy bài tập chỉ là đếm xem có bao nhiêu con cua rồi cộng trừ số có một chữ số. Đó là lần đầu tôi tiếp xúc với các con số và logic.
1. Cấp một của tôi.
Lên cấp một thì tôi học trường ở gần nhà tôi, trường làng thôi cũng không phải trường danh tiếng gì. Cấp một tôi học khá ổn nhưng cũng không phải xuất sắc, tôi từng điểm 4 môn toán, điểm số mà có lẽ thấp nhất cuộc đời tôi về môn toán. Lúc học cấp một, tôi vẫn chưa biết mình có thích toán hay không, tôi chỉ biết là môn toán là môn nếu như tôi dành thời gian ra học thì tôi có thể ổn với nó. Ở trong lớp tôi có hai người bạn học rất giỏi, Huy và Đức, hai người bạn này cũng là bạn thân của nhau. Huy học rất giỏi Toán, cậu ấy cũng đỗ trạng nguyên của trường và được mặc áo vàng hôm tổng két năm học. Với tôi lúc ý, Huy như một người không thuộc về trường này, cậu ấy quá xa để tôi có thể chạm tới.
Cấp một diễn ra không có gì nổi bật, tôi vẫn chưa xác định được là tôi thích gì, tôi chỉ đi học như một nhiệm vụ mà cha mẹ tôi giao cho, như một điều mà ai cũng phải làm. Cấp một không để lại ấn tượng quá nhiều điều trong tôi.
2. Cấp hai của tôi.
Tôi khá nhớ rõ bảng điểm của mình lúc cấp một để xét vào các trường cấp hai. Tôi được 10 điểm môn toán nhưng môn anh văn của tôi hơi thấp, tôi có nộp học vào một trường cấp hai có tiếng ở làng nhưng trượt, thế là lại phải về một trường khác không có tiếng bằng và phải học ở lớp A2 (lớp A1 là lớp chọn). Nếu tôi nộp học trực tiếp vào trường tôi đã học thì tôi học ở lớp chọn rồi, đó là lần đầu tôi nhận thức rằng, một quyết định có thể thay đổi cả một tương lai. Huy thì vào trường THCS Nam Từ Liêm, lúc ý tôi chỉ biết trường này học phí khá đắt và có cả bể bới vì tôi từng đi bơi ở đó chứ không rõ là trường giỏi hay không. Đó là lần cuối cùng tôi biết về Huy, tôi đã mất liên lạc với Huy kể từ lúc lên cấp hai vì thời đó bọn tôi cũng không sử dụng điện thoại để nhắn tin.
Cấp một suốt năm năm tôi đều đạt học sinh giỏi hết, nhưng lên lớp 6, bước vào cấp hai, tôi lại chểnh mảng việc học tập nên được học sinh tiên tiến. Đó là lần duy nhất và lần cuối cùng tối bị học sinh tiên tiến suốt 12 năm học tập.Lúc đó toán học đối với tôi vẫn là thứ vô hình, thậm chí tôi học khá dở toán. Tôi vẫn còn nhớ như in bài kiểm tra cuối kì có câu chứng minh tia OZ nằm giữa hai tia OX và OY với giả thiết góc XOY lớn học góc XOZ, và tôi đã chứng minh bằng cách đặt OX = 3, OZ = 4, OY = 5 xong tôi ghi: “Vì 4 nằm giữa 3 và 5 nên tia OZ nằm giữa hai tia OX và OY”. Giờ nghĩ lại lời giải đó, tôi vẫn thấy buồn cười về cách tư duy chẳng liên quan gì đến nhau. Tôi có một người bạn thân tên là Quang. Tôi chơi với Quang từ thời hồi mẫu giáo, học cùng nhau từ cấp một đến tận cấp ba. Hai đứa rất thân với nhau, đi đâu làm gì cũng đi với nhau. Bọn tôi cũng từng xảy ra xích mích, đánh nhau nhưng Quang là một thằng tốt và giỏi. Tôi vẫn nhớ có lần bọn tôi hẹn nhau đi bơi sau khi thi xong cuối kỳ môn Toán, hai đứa làm bài nhanh nhất có thể, tôi nộp bài chỉ sau 30 phút với khuôn mặt ngạc nhiên của cô giáo, Quang chỉ làm trễ hơn tôi một tý xong hai đứa đi bơi chả lo nghĩ điều gì, và bài kiểm tra đó tôi được 7 điểm .Lớp 7 không để lại ấn tượng gì trong tôi nên thời gian trôi đi như chó chạy ngoài đồng. Lên lớp 8 thì có vụ chọn học sinh giỏi để đi thi huyện, thành phố gì đó. Quang chọn thi vật lý và ISJO, tôi thì lúc đó chọn môn Văn. À tôi là một đứa khá thích văn, văn ở đây không phải là tôi thích những tiết học phân tích tác phẩm nhàm chán. Tôi thích văn vì tôi thích viết lách, tôi thích viết lại những suy nghĩ và cảm xúc của mình. Cô Hiền là giáo viên chủ niệm, là người dạy tôi suốt 4 năm cấp hai môn văn. Cô thường nhận xét tôi viết hay nhưng thường quá miên man và bay bổng, không đi đúng trọng tâm của bài và đôi khi còn lạc đề. Tôi rất quý cô Hiền, cô đã dạy tôi nhiều bài học hay về cách làm người, cô đã từng chấm tôi 9.75 điểm với đề bài là miêu tả buổi sánh ngày tết. Đó là điểm văn cao nhất tôi từng đạt được.
Quay trở lại vụ thi học sinh giỏi. Tôi chọn môn văn vì tôi không biết rằng có môn toán, lý do khá là ngớ ngẩn và ngu ngốc. Tất nhiên trình viết văn của tôi không thể đấu lại các bạn học lớp chọn nên tôi bị loại ngay từ vòng trường. Quang thì được giải nhì môn vật lý và được giải ba ISJO và được mặc áo đỏ khi tổng kết cuối năm. Vẫn là cảnh tượng quen thuộc lặp lại, tôi lại là người ngồi dưới, bạn tôi lại là người lên nhận giải, nhưng lúc này, tôi đã biết buồn hơn nhiều so với cấp một.
Kì thi vào 10 đã đến và bằng một cách thần kỳ nào đó, tôi thi được với điểm số rất cao, 52.5 điểm và trở thành thủ khoa của lớp và á khoa của trường. Quang thì được 51.5 điểm, thấp hơn tôi một chút. Bạn thủ khoa trường thì được 52.75 điểm, chỉ cách tôi một chút xíu. Trước lúc thi vào 10, cô Hiền dặn lớp tôi nên đặt nguyên vọng là các trường thường, không có danh tiếng lắm vì cô muốn tất cả học sinh đều đỗ và tôi cũng nghe theo cô. Nhưng chỉ có điều tôi không nghĩ rằng điểm của tôi lại có thể đỗ được hết tất cả truờng thường và tôi chỉ đặt nguyện vọng là một trường làng như cô Hiền đã bảo. Năm ấy trường cấp 3 của tôi lấy 36 điểm, tôi hơn 16 điểm để đỗ…
3. Cấp ba của tôi, lúc Toán Học hiện hữu nhất.
Lên cấp 3, tôi với Quang vẫn học chung lớp nhưng giờ đã là lớp chọn của khối A1, tôi chọn A1 vì tôi không biết gì về Hóa, thậm chí tôi cũng không giỏi vật lý, tôi chọn chỉ theo mách bảo. Lúc này một nhân vật xuất hiện và gần như thay đổi mọi thứ, đó là Thạch. Thạch như là Huy tái sinh lại, cậu bạn ý học rất giỏi môn toán, gần như là out trình hết tất cả mọi người, hiện thân như một thần đồng. Cô Dung là giáo viên dạy toán của tôi lớp 10 và lớp 11. Có lần cô Dung hỏi một câu: “Cho 100 điểm trên mặt phẳng, có bao nhiêu vector được tạo ra từ 100 điểm đó ?”, cả lớp đều phải bứt tóc suy nghĩ trước câu hỏi đó, còn Thạch sau 10 giây đã có câu trả lời và giơ tay như một vị thần. Lúc ý, tôi biết rằng cậu bạn này không hề tầm thường. Đợt lớp 10 lại có vụ thi học sinh giỏi cấp trường, nhưng lúc này tôi đã chọn toán. Tôi thi được 11.5 điểm và được giải khuyến khích, còn Thạch thì được 12.75 và được giải ba. Lúc đó Thạch lại trở thành tâm điểm của mọi người và tôi chỉ là người về thứ hai. À Quang thì được giải nhất môn vật lý cấp trường, out trình hết tất cả đứa khác, như tôi đã nói, Quang là một đứa rất giỏi về vật lý. Bị thua Thạch bởi kì thi học sinh giỏi toán, trong tôi như có một tiềm thức, một thế lực trỗi dậy rằng tôi phải vượt qua được Thạch. Đây không hẳn là đố kỵ, tôi nghĩ rằng lúc đó tôi chỉ muốn mọi người công nhận.
Lớp 11 và 12 tôi đâm đầu vào học toán, học điên cuồng, và tôi chỉ học duy nhất môn toán. Tôi mua rất nhiều sách toán, từ hình học phẳng, phương trình hàm, đa thức, bất đẳng thức, tổ hợp, dãy số… Đặc biết cuốn “Những viên kim cương trong bất đẳng thức” dày gần 1000 trang tôi đã đọc xong hơn một nửa. Lúc naỳ tôi thực sự thích toán và muốn học nó một cách chuyên sâu. Kì thi học sinh giỏi lớp 12 tới, có một vài kỉ niệm rất thú vị trong lần này. Kì thi học sinh giỏi diễn ra theo quy trình như sau: Đầu tiên tất cả học sinh có nhu cầu đều được tham gia học tập và được dạy bởi các giáo viên toán, sau đó thì là vòng cấp trường để chọn ra hai người để đi thi học sinh giỏi thành phố. Tôi cũng như các học sinh khác tham gia học tập nhưng lúc này, tôi cảm thấy rất tự tin và có thể nói là ngạo mạn. Tôi vẫn nhớ hôm học bất đẳng thức, khi cô giáo hỏi tôi thì tôi đã trình bày tận hai cách để chứng minh bài đó. Cách thứ hai thì sử dụng một bất đẳng thức gọi là bất đẳng thức hoán vị mà tôi đã học lỏm được trong quyển sách kia. Nhưng điều buồn cười là giáo viên còn thậm chí không biết đến bất đẳng thức đó và nghĩ rằng tôi đang muốn dùng bất đẳng thức Chebyshev (bất đẳng thức hoán vị và bất đẳng thức Chebyshev trông khá giống nhau). Lúc này tôi mới đính chính lại là có bất đẳng thức hoán vị và giáo viên phải tra google để xem rằng điều tôi nó có đúng không hay tôi tự bịa ra. Và tất nhiên, giáo viên khen tôi suốt buổi học hôm đó vì có tìm tòi các kiến thức ben ngoài. Lúc đó, tôi cứ nghĩ rằng mình biết rất nhiều thứ, mình giỏi hơn rất cả mọi người, nhưng ai biết rằng, khi tôi càng lớn, học càng cao thì tôi nhận ra những kiến thức tôi biết chỉ là hạt cát trong vũ trụ này.
Các bạn học đội tuyển dần dần xin nghỉ vì tôi trả lời nhiều quá, toàn các kiến thức ở đâu khiến các bạn nản chí. Cả Thạch cũng xin nghỉ, diều này khiến tôi khá sốc. Vòng thi học sinh giỏi cấp trường chỉ còn 10 học sinh, tôi được giải nhất với 16 điểm và được đi thi thành phố. Quang cũng giành giải nhì môn vật lý và cũng được đi thi thành phố.
Tôi thi học sinh giỏi thành phố tại trường chuyên Nguyễn Huệ và được giải ba, tôi không làm được bài bất đẳng thức mặc dù đã học rất nhiều. Quang thì được giải nhì vật lý học sinh giỏi thành phố. Chúng tôi như hai đứa giỏi nhất trong môn Toán và Vật lý chơi với nhau, nhưng ai biết rằng đôi khi hạnh phúc lại là một cạm bẫy. Bọn tôi ngủ quên trên chiến thắng từ đợt thi học sinh giỏi thành phố quá lâu. Tôi ngày càng học sa sút môn vật lý và thi đại học chỉ được 26.85 điểm, cộng thêm 0.5 điểm vùng thành 27.1 điểm và dỗ vào ngành khoa học máy tính, năm đó ngành này lất 26.9 điểm. Thế là tôi đỗ đại học vì tôi ở ngoại thành. Một sự may mắn không mấy tự hào lắm… Quang cũng bị xảy chân và chỉ thi được 26 điểm và học Phenika. Chúng tôi mất liên lạc từ đó…
4. Đại Học của tôi, lúc AI bắt đầu len lỏi.
Đây có lẽ mới là chủ đề chính của blog này. À có một chuyện chưa kể là tại sao tôi chọn ngành khoa học máy tính mà không phải ngành khác. Chuyện là cấp 3 tôi muốn thành thầy giáo dạy toán vì tôi nghĩ rằng tôi giỏi toán nên làm thầy giáo sẽ hợp lý. Nhưng sau khi được anh chị, người thân khuyên nên học công nghệ thông tin thì tôi lại chọn theo ngành này, lúc đầu tôi định thi sư phạm. Có lẽ quyết định chọn công nghệ thông tin là quyết định sáng suốt nhất cuộc đời tôi. À tôi trượt ngành công nghệ thông tin ở PTIT nên phải nhảy xuống ngành khoa học máy tính…
Lên Đại học, tôi vẫn thích học toán, và chỉ thích học toán thôi. Tôi rất thích học các môn như Đại số, Giải tích nhưng rất ghét khi học các môn như Triết học, Vật lý đại cương… Tôi có tham gia vào CLB Lập Trình PTIT vì muốn nâng cao kiến thức lập trình, lúc này AI vẫn là thứ gì đó rất mơ hồ với tôi.
Lần đầu tiên tôi tiếp xúc với lập trình, học một cách nghiêm túc là lớp 11. Chuyện bắt đầu sau khi tôi xem trúng một video về cách một tựa game được tạo ra, thực sự video ý như là ngọn hải đăng thắp sáng tâm trí tôi. Thế là tôi lại đi học code, tôi chọn python là ngôn ngữ đầu tiên vì nó là dễ nhất, sau đó tôi học c#, unity để làm game. Sau khi làm được 3,4 game thì tôi lại thấy chán và không học nữa. Lúc tôi bỏ học game là khi tôi học lớp 12, lúc ý tôi định là tương lai sẽ học làm web và trở thành fullstack…
Quay trở lại chuyện Đại học. Đợt năm nhất có cuộc thi toán Olympic sinh viên toàn quốc, cuộc thi này thì diễn ra như sau: Đầu tiên sẽ chia ra làm 2 môn là Đại số và Giải tích, sinh viên được quyền học một trong hai (có thể học cả hai),sau thời gian học tầm 1-2 tháng thì sẽ diễn ra vòng thi chọn top 10 người mỗi môn, xong rồi lại học một thời gian và chọn ra top 5 người mỗi môn, 5 người mỗi môn này sẽ đại diện trường tham gia kỳ thi toán Olympic sinh viên toàn quốc. Những lần tôi học toán thâu đêm lại giúp ích cho tôi khá nhiều, tôi là sinh viên duy nhất đỗ vào top 10 cả hai môn Đại số và Giải tích, Đại số tôi đứng top 2 và Giải tích tôi đứng top 3 nhưng thầy chỉ cho tôi chọn một trong hai để học tiếp vì thầy muốn tập trung vào một cái. Và theo một lẽ dĩ nhiên, tôi chọn đại số vì tôi đứng thứ cao hơn. Vòng hai diễn ra và tôi đạt được vị trí top 1 trong 5 người. Một hành trình mới mở ra…
Tôi không muốn kể chi tiết về cuộc thi toán diễn ra như nào vì có lẽ nên để cho một bài blog khác. Tôi được huy chương vàng môn Đại số, một thành tích chắc tôi phải dùng hết sự may mắn trong 4 năm tới mới có được. Lúc này AI vẫn là một thứ tôi không để tâm đến…
Đến năm hai thì tôi biết rằng tôi muốn học AI. Nhưng lý do tôi học AI khá buồn cười, tôi muốn biết rằng AI có thực sự là những con robot biết suy nghĩ như con người không ? Kiểu như thế nào gọi là “suy nghĩ” và tại sao máy tính lại làm được chuyện đó ? Một lý do nữa là tôi thấy AI là thứ khó học nhất, cần những con người rất giỏi toán, và tôi thấy những người học AI cũng rất ngầu nên quyết định theo đuổi ngành này.
Hiện tại đến thời điểm viết blog này, tôi dã học AI được 10 tháng và đã viết được một bài báo về AI nhưng chưa biết có được duyệt hay không. AI giúp tôi mở mang được rất nhiều thứ mới lạ, nó khiến tôi nhìn cuộc sống này rất khác so với trước. Hồi trước, tôi đã nghĩ rằng những kiến thức tôi học đã là cao siêu lắm rồi, đến khi học AI thì tôi mới biêt rằng tôi là con ếch ngồi đáy giếng. Toán và AI luôn là hai thứ hiện hữu trong đầu tôi, mọi lúc mọi nơi, chúng len lỏi trong từng góc trong tôi và lớn dần…
Kiến thức bao la, đời ta nhỏ hẹp. Chỉ có việc học mới giúp ta nhận ra ta ngu ngốc đến mức nào…